Ebeveyn Davranışları

Çocuklar sevginin en saf hali . Boncuk boncuk bakışlar bir anda kalplerimizi fethediverirler. Ama öyle anlar gelir ki; öfkeden deliye döndürüverirler bizi.

Hafize Türkan Ökten
Özel Eğitim Uzm.

Biz yetişkinleri. Kızarız yanlış davranışlarına. Bağırırız da ve hatta haklı olduğumuzu düşünerek cezalar veririz. Yasaklamalar koyarız. Hiç hatalı değilmişiz gibi. Peki nedir çocukları yanlış davranışlara iten şeyler. Aileler sık sık danışmak için gelir. Çocuklarıyla yaşadıkları sıkıntıları paylaşırlar. Ailelerin bizimle paylaşımlarından yola çıkarak ebeveynlerin yanlış tutumlarını başlıklandırdık. Aşağıda bu konudaki bilgileri bulabilirsiniz:

1) Suçlama:
Baba  --->   Anneyi- çocuğu ve eğitimciyi

Anne  --->   Babayı – çocuğu ve eğitimciyi

Suçlayabilir. Bunu ebeveynler birbirlerine ve çocuğa yansıtırlar. Bu da beraberinde ebeveynler arasında anlaşmazlıklara, çocuk içinde güvensizliğe neden olabilir.

2)   Emir verme- yönetme : Bazı ebeveynler emir verdiklerinde yönettiklerinde her şeyin planladıkları gibi yolunda gideceğini düşünürler. Ama öyle olmayabilir. Çocuk İsyan edip olumsuz davranışlar göstermeye başlayabilir.

3)   Tehdit etme : “Eğer bir daha böyle davranırsan sana çikolata yasak” Ama çocuk yine aynı davranışı yaptı. Bütün bir akşam çikolata için ağladı. Ne yapacak ebeveyn? Susması için çikolatayı verecek. Peki ne oldu şimdi? Çocuk artık tehditleri önemsiz bulmaya ve yetişkine güvenmemeye başladı.

4)   Eleştirme: Problemli çocuk adı üstünde problem davranışları, sorunları olan çocuk. Bu çocuklar sürekli eleştirildiğinde kendilerini geri çekerler ve pasifleşirler. Ebeveyn söylemeden  hiçbir şey yapamaz hale gelir. Ya da daha hırçın ve agrisif olabilir.

5)   Uyarma göz dağı verme: “Sana bunu bir daha yapmamanı eğer yaparsan cezalandıracağımı söylemiştim.” Tehdit etmenin başka bir şekli. Bu tutumda zamanla çocuğu pasifize edip her şeye boyun eğmesine neden olur. Çocuğun bağımsız bir kişiliği olmaz.

6)   Utandırma – Alaya etme : Yapamadıkları ya da yanlış yaptıkları ile alay, sözlü ya da jestlerle mimiklerle alay söz konusudur. Arkadaşlarının içinde çocuğa yapamayacağı bir şeyi yaptırmaya çalışarak utanmasına neden olmak gibi.

7)   Konu değiştirme: Açıklama yapmak istenilmeyen ya da açıklayamadığımız bir konu olduğunda “Başka şeyler konuşalım” diyerek konu değiştirmeye çalışmak çoçuğun yetişkine güvenini sarsabilir ya da  cevapsız kalan soru araştırma isteğini azaltabilir.

8)    Tartışma ve mantık yoluyla İnandırma: Yaptığını görüyorsun ki, sonuçları......” Bu şekilde davranarak çocuklarla tartışılmayacağını öğreniriz. Bu davranış çocuğu kışkırtabilir. Artık yetişkini dinlemez. Ancak çocuğa zamanında ve doğru yönlendirme yapıldığında mantık yürütme öğretildiğinde bu yöntem oldukça iyi bir yöntemdir.

9)   Rolüne uyum sağlayamayan ebeveynler:

Babalar; Genellikle babaların baba rolüne uyum sağlama süreçleri problemlidir. Bazı babalar rollerinden kaçtıkları (bilinçli yada bilinçsiz) için babanın yapması gereken her şeyi ailede anne üstlenir. Yani anne hem anne-hem de baba olmaya çalışır. Çocuk ile babası arasında arabulucu rolü oynar. Eşinin tüm sorumluluğu üzerinden alması, bu babaları rahatlatır. Baba olmaya uyum sağlayamadıkları için, sorumluluklardan da kaçarlar. Babası ile paylaşması gerekenleri paylaşmadığı için çocukta davranış bozuklukları olabilir.

Anneler; Çocuklarını ayak bağı olarak görüp yeterli ilgiyi çocuklarına gösteremezler. Çocuk ise, anne sevgisi  ve ilgisinden uzak kaldığı için kendine göre uyum ve davranış bozuklukları yaşar. Yada  çocuklarını öyle sahiplenirler ki çocuklarının kendilerinden bağımsız bir şey yapmasına olanak tanımazlar. Bu durumda; Çocukta özgüvenin gelişmemesine neden olabilir. Böyle anne babaların çocuklarında dikkati çekmek için yapılan, çeşitli aşırılıklara rastlanır.

10) Ebeveynlerin çocuklarını yeterince tanıyamamaları: Anne baba olarak çocuğunuzu ne kadar tanıyorsunuz? Zevklerini, korkularını, hoşlanmadıklarını, hoşlandıklarını, bunları bilmek anne babalara çocuklarıyla aralarında güvenli, sağlam bir iletişim kurmalarına yardımcı olur.

Neden geceleri yatağınıza gelirim? Neden durup dururken huysuzlanırım? Neden sık sık hasta olurum? Neden başkalarının yanında daha şımarığım? Anneannem, babaannem ya da dedemin yanında neden değişik hareketlerde  bulunurum? Ebeveynler çocuklarıyla ilgili olarak bu soruların cevaplarını düşünmeliler.Bu davranışların çoğu çevresindeki yetişkinlere mesaj vermeye çalışan çocukların davranışlarıdır.

Birde çocukların gözünde ebeveynlere bakalım; Çocuklar çoğunlukla anne babalarının davranış ve tutumlarını kestirerek karşı davranış ve tutum geliştirmişlerdir.

Şimdi soralım çocuk yetiştirmek için gerekli bilgi, davranış-tutumlara sahip miyiz? Bunları öğrenmek için gayret gösteriyor muyuz?

Çocuklarla uyumlu muzunuz? Onlardan beklentileriniz gerçekçi mi? Beklentiler çocukların yapabilecekleri becerilerle ilgili mi? Çünkü çocuklardan beklenilen davranışlar onları aşan boyutlarda olduğu zaman, yetişkinden korkar ve yetişkine yalan söyler.

Çocuğunuzun sizden bağımsız bir kişiliğinin olduğunu unutmayın.