15 Şubat 2012 Çarşamba

Türkiye’de 5 Milyon İnsan Uyuyamıyor

Türkiye’de 5 Milyon İnsan Uyuyamıyor, Mehmet Yavuz, uyku problemi, uykunun evreleri, REM, non-REEM, Sağlıklı uyku, uyku, evcil hayvan ve uykuUyku problemi olan bir insan verimsiz, dikkatsiz aynı zamanda sinirli ve hata yapma ihtimali yüksek olur. Trafik kazalarının pek çoğu da uykusuz direksiyon başına geçmekten kaynaklanır. 2-3 günden sonra uykusuzluk beynin işlevlerini bozmaya başlar.  Hiç uyumama rekoru ise11 gündür.


Dr. Mehmet Yavuz         


Nöroloji Uzmanı




Uyku, insan ömrünün neredeyse üçte birini kapsayan, vücudun dinlenmesi ve kendini yenilemesi için gereken bir ihtiyaçtır. Beynin de dinlenmek için uykuya ihtiyacı var ancak bazı kişiler uykunun boş yere harcanmış bir zaman olduğunu düşünür. Hatta az uyumakla övünen çok insan vardır. Bu kişiler ‘hayatımı uyuyarak mı geçireceğim’ derler. Oysa yaşamamız için oksijen kadar önemlidir uyku.
Uykusuzken hata yapma ihtimali yüksektir



Genel olarak insanların yeterince uyuyamaması, ruhsal ve fiziksel pek çok soruna yol açabilir. Uykusuz insanın beyni, kendi bakımını yeterli derecede yapamaz bu da hatalara sebep olur. Uyku o denli önemlidir ki, insanın pek çok işlevini etkiler. Bu nedenle uyku sürelerini azaltmak bilinç, zekâ, beceri gibi faaliyetlerimizde gerilemeye yol açabilir. 14 gün uykusuz bırakılan farelerin ölmesi, uykunun önemini anlamak için yeterli olabilir. Uykusuz kalan insanların belli bir süre sonra bilinç kaybı yaşadıkları da bilinmektedir.


Uykunun evreleri…


Sağlıklı bir uyku, rüya görülen (REM) ve görülmeyen dönem (non-REEM) diye ikiye ayrılır. Rüya görülmeyen uykunun da iki türü var: Yüzeysel ve derin uyku.
Yatağa girip uyuduğumuzda önce yüzeysel uykuyu yaşarız, sonra giderek derin uykuya geçeriz. Derin uykunun bir yerinde önce rüya görülen, sonra tekrar rüya görülmeyen uykuya geçeriz. Sabaha kadar yüzeysel-derin-rüya görülen uyku paketleri 3-4 kez  tekrarlanır. REM uykusunda zihnimiz toparlanır, beynimiz dinlenir. Uykunun diğer evrelerinde de bedenimiz dinlenir. Eğer uykuyu kesintiye uğratan bir sebep varsa uyku hep yüzeysel uyku döneminde kalabilir. Yani derin uyku ve REM uykusu eksik kalır. Bu da bedenimizin ve zihnimizin dinlenmemesine yol açar. Öğrencilere tavsiyem şu: Sınavlarınıza çalışmayı son geceye bırakmayın gece 4′ e kadar oturup ertesi gün sınava girerseniz yeterli REM dönemi uykusu yaşanamayacağı için başarısız olabilirsiniz. Bu yüzden özellikle sınav öncesinde uykuya çok dikkat edilmelidir.


Ne kadar uyumalıyız?
Genel olarak erişkin insanlar günde 6-11 saat arasında değişen sürelerde uyur. Yeni doğan bebekler 18 saat, okul çağı öncesi çocuklar 12-13 saat uyurlar. Aslında ergenlik döneminin sonuna kadar uyku ihtiyacında azalma olmaz. Beynin öğrenme sürecinde uykudan vazgeçilmemesi gerekir. Çünkü öğrenmek, beyinde birtakım sinirsel bağlantıların kurulması ve sürdürülmesi demektir. Bu sürecin doğru olması için uyku gerekir. Uyku sorunu olanlarda bellek bozukluğu, çocuklarda ise öğrenme zorluğu olur. Yaşı biraz ilerlemiş insanlarda uyku süresinin azalmasının nedeni, yeni bir şeyler öğrenmekten vazgeçmiş olmalarıdır.


Horlayanlar kaliteli uykudan yoksundur
Uykuda horlama problemi yaşayan insanlar kaliteli uykudan yoksun kalır. Bu kişiler gündüzleri de sık sık uyku atakları ile karşılaşır. Gündüzleri olur olmadık yerlerde şekerleme yapan kişilerin çoğu, uykuda horlayan insanlardır.


Aşırı uyku da sorun
Nasıl ki uykusuzluk önemli bir sorundur, aşırı uyuma da aynı şekilde günlük hayatı etkileyen önemli bir problemdir. Aşırı uyku (Narkolepsi) durumunda da kişilerin iş ve sosyal hayatları olumsuz etkilenir. Bu insanlar çalışırken ya da araç kullanırken çeşitli tehlikelerle karşılaşabilirler. Neyse ki, bugün artık aşırı uykunun ilaçlarla tedavisi mümkün…


En fazla ne kadar uykusuz kalınabilir?
Normalde 2-3 günden itibaren uykusuzluk beyin işlevlerini bozmaya başlar. Hiç uyumama rekoru 11 gündür. Normal sağlıklı bir birey, 48 saatlik bir uykusuzluk döneminden sonra ayakta bile uyumaya başlayabilir.


Sağlıklı bir uyku için nelere dikkat edilmeli?
• Uyumadan önce ağır yemekten kaçının, ama aç da yatmayın. Bazı besinler uykuya dalmanıza yardımcı olur. Süt, ton ve kalkan balığı, enginar, badem, yumurta, şeftali, ceviz, kayısı, kuşkonmaz, yulaf, patates ve muz uyumanızı kolaylaştırabilir.
• Kafeinli, alkollü, kolalı içeceklerden ve tütün kullanımından kaçınmak,
• Düzenli egzersiz yapmak, ancak akşam saatlerinde heyecan oluşturacak aktivitelerden kaçınmak,
• Uyku gelmeden yatağa girmemek,
• Yatak odasında başka rutin işler yapmamak, uyuyamadığında uyumaya çabalamamak, yataktan ve yatak odasından çıkarak başka bir yerde zaman geçirip uyku gelince yatağa dönmek. (Kitap okumak bunların dışındadır.)
• Ne kadar uyunursa uyunsun sabah belirli bir saatte kalkmak,
• Gündüzleri uyumamak ve yatak odasını ses, ışık, ısı yönünden izole etmek,


Tavsiyeler:


• Aerobik egzersizler yapmayı alışkanlık haline getirmek lazımdır. Gününüzün belirli bir bölümünü bu egzersizlere ayırın. Belirli bir süre egzersiz yapmak genelde geceleri rahat bir şekilde uyumanız için yeterli olabilir
• Yatmadan önce aşırı sıcak olmayan, ılık bir banyo yapmak kaslarınızı gevşeterek uyumanıza kolaylık sağlayabilir.
• Eğer kas ağrılarınız ve kas spazmlarınız varsa ve bu nedenle uyuyamıyorsanız, şerbetçiotu (Humulus lupulus) bitkisinin çaylarını içebilirsiniz. Bira yapımında kullanılan bu bitki, binlerce yıldır yatıştırıcı ve rahatlatıcı olarak kullanılmaktadır. Aynı şekilde ıhlamur çayı da uyumanıza yardımcı olabilir.
• Odanız karanlık, rahat ve sessiz olsun. Işık ve ses, uyku kaçırır. Yatak odanızda TV ve bilgisayar bulundurmayın. Odanızın sıcaklığı optimum derecelerde olması gereklidir.


Evcil hayvanınız varsa odanıza almayın!


• Gece televizyon başında sakın şekerleme yapmayın. Şekerleme uyku disiplininizi bozabilir.
• Evcil hayvanınız varsa, odanıza almayın. Kedi ve köpeğiniz sizinle mi uyuyor?
Demek ki uykusuzluğa davetiye çıkarıyorsunuz demektir.
• Sağlıklı bir kişi, uykusu gelip yatağa gittiğinde ortalama 5 ile 15 dakika arasında uyur. Bu süre, günün koşullarına göre değişebilir. Örneğin yorgun veya üzüntülü iseniz uykuya geçmeniz daha uzun sürer. Eğer uykuya dalmanız yarım saati aşıyor ve bu durum sık sık tekrarlıyorsa, uykusuzluk probleminiz var demektir. Bu durumda artık profesyonel yardım almanızın gereklidir. 



 

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder