Stresli Çocuklar Dişlerini Gıcırdatıyor

Diş gıcırdatma veya diş sıkma alışkanlıkları çocuklarda yüzde 20’ye varan oranda ciddi boyutlarda görülmektedir. Vücutta stres belirtilerinin ilk görüldüğü yer ağız dokularıdır ve diş gıcırdatmanın(buriksizm) hem oluş nedeni hem de olayın şiddetini artıran en önemli faktördür.

Dr. Nihal Çetin Turan

Pedodontist

 Stresli, agresif, takıntılı veya sıkılgan kişilik yapıları olan, anne-babası diş gıcırdatan çocuklar bu alışkanlığa daha eğilimlidir. Boşanma, yeni kardeş, okul sorunları, ebeveynlerin verdiği olumsuz tepkiler, kuvvetli pişmanlık, obsesyon, uykusuzluk, kıskançlık gibi durumlar da diş gıcırdatmaya sebep olabilir.

Çocuklarda diş gıcırdatma, ailelerin sıklıkla şikayette bulunduğu konulardan biridir. Bruksizm (diş gıcırdatma) genellikle uyku esnasında oluşan güçlü çene hareketlerinin neden olduğu çeneleri sıkma, dişleri gıcırdatma olayıdır. Aileler çocukların uyku sırasında, hatta bazen gün içerisinde diş gıcırdattığını gözlemlemektedir. Aslında her çocuk gerek süt, gerekse karmaşık dişlenme döneminde dişlerini gıcırdatır ve bu hareketler belli sınırlara kadar fizyolojik kabul edilir. Bu masum diş gıcırdatmaları süt dişlerinde hafif aşınmaların görülmesine neden olur. Ancak diş gıcırdatma veya diş sıkma alışkanlıkları çocuklarda yüzde 20’ye varan oranda ciddi boyutlarda görülebilmektedir. Bu durumda dişlerde aşırı miktarda aşınmalar, çatlak ve kırıklar, mobilite (hareketlilik) ve diş hassasiyeti oluşabildiği gibi yüz kaslarında, baş, boyun, kulak ve çene ekleminde ağrılar meydana gelir. Bu belirtiler diş gıcırdatmasının hemen başlangıcından itibaren ortaya çıkmazken, olayın şiddetine ve süresine göre uzun süre sonra da görülebilir. Çoğunlukla belirtilerin tümü birden izlenmez. Henüz büyüme-gelişmesi devam eden çocuklarda hem dişlerde hem de çene ekleminde kalıcı hasarlar oluşmasının önlenmesi için, erken yaşlarda koruyucu tedaviler uygulanması gerekebilmektedir.

 

ÇOCUKLAR NEDEN DİŞLERİNİ GICIRDATIR?
Bruksizmin oluş nedenleri hakkında çeşitli görüşler vardır. Diş gıcırdatmaya neden olan kesin bir neden bulunmamakla beraber, genellikle birden fazla faktörün biraraya gelmesiyle oluştuğu düşünülür. Bu faktörler lokal, sistemik ve psikolojik kökenli olabilir. Ağız içerisindeki dişlerin kapanıklık bozukluklarına neden olabilecek erken diş temasları, yüksek yapılmış restoratif tedaviler lokal faktörleri oluşturur.
Sistemik faktörler de; beslenme bozuklukları, bağırsak parazitleri, alerji, sinüzit ve endokrin bozuklukları olabilir. Çocuklarda ayrıca dişlerin sürmesi, diş gıcırdatmaya sebep olabilir. Dişlerin sürmesi sırasında dişetinde oluşan baskı, salınan bazı biyo-kimyasal maddeler çevre doku sinirlerini uyararak, çene kaslarını stimule eder ve oluşan istemsiz kas hareketleri diş gıcırdatmalarına neden oluşturabilir.

STRES ALTINDAKİ ÇOCUKLARDA YAYGINDIR
Psikolojik faktörler ise günlük streslere bağlı veya kişisel sıkıntılar başlıkları altında toplanabilmektedir. Stresin bruksizmin nedenleri arasında en önemli faktör olduğu konusunda fikir birliğine varılmıştır. Vücudumuzda stres belirtilerini ilk gördüğümüz yer ağız dokularıdır. Stres, bruksizmin hem oluş nedeni hem de olayın şiddetini artıran en önemli faktör olarak belirlenmiştir. Stresli, agresif, takıntılı veya sıkılgan kişilik yapıları olan, anne-babası diş gıcırdatan çocuklar bu alışkanlığa daha eğilimlidir. Bazen özellikle de boşanma, yeni kardeş, okul problemleri gibi stresli bir dönemde ebeveynlerin verdiği olumsuz tepkiler sorunları daha da kötüleştirebilmektedir. Ayrıca kuvvetli pişmanlık, obsesyon, uykusuzluk, her türlü gerginlik hali ve kıskançlık gibi durumlar da diş gıcırdatmaya sebep olabilir. Stres altındaki çocuklarda yaygın olarak görülen diş gıcırdatmanın tedavisinde, öncelikli olarak bu alışkanlığa yol açan psikolojik nedenlerin ortadan kaldırılması gerekir.

ERKEN TEŞHİS VE KİLİNİK TEDAVİ ÖNEMLİDİR
Diş gıcırdatma tedavisinde öncelikle basit çözümlere başvurulmalıdır. Pedodontist-çocuk-aile üçgeninde konuşularak durum değerlendirilmeli; diş gıcırdatma sıklığı ve şiddeti hakkında detaylı bilgi alınmalıdır. Nedenlerinin belirlenebilmesi açısından detaylı anamnez çok büyük önem taşımaktadır. Daha sonra ağız içi muayene yapılarak dişlerdeki aşınmaların varlığının kontrol edilmesi gerekir. Eğer dişlerde aşırı aşınmalar varsa bu bölgelerin tedavisi ve ayrıca dişlerin kapanış ilişkisi kontrol edilerek bozukluk varsa bunların basit aşındırmalarla dengelenmesi ve düzeltilmesi gerekir. Eğer bu düzeltmelerle istenilen sonuçlar elde edilemezse, basit ağız içi apereyler yapılarak sorun giderilmeye çalışılmalıdır. Sıkıntı ve gerginlikle ilişkili olan bruksizm durumlarında, sorun kısa bir süre içerisinde ortadan kalkabilir. Bununla birlikte yeni bir stresli durumda tekrar ortaya çıkabilir. Bu süreçte ailenin takibi oldukça büyük önem taşımaktadır. Belirli streslerle tekrarlayan bruksizm durumlarında profesyonel psikolojik destek almak gerekmektedir. Ayrıca, çocuk doktoruna danışılarak, çocukta barsak paraziti veya diğer sistemik faktörlerin varlığının da araştırılması gerekir. Bruksizm vakalarında, durumun erken tespiti ve klinik takibinin önemli olduğunu, doğal sınırlar içerisinde izlenen diş gıcırdatmalarının  kaygı uyandırmasına gerek olmadığını bir kez daha hatırlatmak isterim. Dişlerinizi sıkmayacağınız güzel  ve sağlıklı günler dilerim...