Bebeklerde Gelişim Süreci

Normal gelişim süreci çocuklar arasında büyük farklılıklar gösterir.

Yaşamın en hızlı değişimleri ilk yılda gerçekleşir. Küçücük ve tamamen başkasına muhtaç bebek zaman içinde yürüyen, konuşan, kendine has kişiliğe sahip bir bireye dönüşür ve neredeyse tüm anne-babalar çocukların doğru bir hızda gelişip gelişmediğini merak ederler.

Örneğin, ortalama bir çocuk 12 aylıkken yürürse de, yürüme açısından normal gelişim zamanı 9 ay ile 16 ay arasında değişir.
Önce başını kaldırmakla başlayan ve sonra yattığı yerde dönebilme, oturma, emekleme, ayakta durma ve yürüme şeklinde devam eden motor gelişim belirli bir sırayı izler.
Bu sıra önceden bilinmekle ve omuriliğin yukarıdan aşağıya doğru olgunlaşmasına bağlı olmakla birlikte, bu aşamaların gerçekleşme hızı çocuktan çocuğa değişir.

Konuşma da sesli harflerden oluşan sesleri çıkarmakla başlar, bunu hece tekrarları, konuşma seslerinin taklit edilmesi, ilk kelimeler ve kelimelerin bir araya getirilmesi şeklinde bir sıra izler. Yine bu konuda da, normal konuşma gelişim hızı çocuktan çocuğa değişir.

Çocuğun normal olarak geliştiğini gösteren en önemli işaret uyanık ve canlı bir yüz ifadesi, canlı bakışlar ve kendisi ve çevresi hakkında meraklı olmasıdır.
Çocuğun sosyal, duygusal ve dil gelişimi açısından en önemli şey ise anne ve babası ile pozitif bir temas içerisinde olmasıdır. Yaşamın ilk 3 yılındaki deneyimler beyin sinirleri arasında oluşan kalıcı “bağlantıları” belirler.

Çocuğunuzun normal gelişimini nasıl destekleyebilirsiniz?
Anne-babalar çocukların normal gelişimini desteklemek üzere pek çok şey yapabilirler. Bunlardan bazıları:

Bebek ile mümkün olduğunca çok fiziksel temas kurun
Bebeğe dokunmanız ve kucağa almanız çok önemlidir. Bebeğinizle bol bol göz teması kurun, gülümseyin ve şefkat gösterin. Beslenme zamanlarını bu sıcak etkileşimler için özel fırsatlar olarak değerlendirin.

Bebeğinizle konuşun
Her yaştan bebek kendisi ile konuşulması ve şarkı söylenmesinden hoşlanır. Bebeklerin dili kullanabilmeleri için önce o dili bol bol dinlemeleri gerekir. Bebekle konuşmak için belli bir senaryonun olması gerekmez. Sadece o anda ne yaptığınızı, ne düşündüğünüzü ve ne hissettiğinizi dile dökmeniz yeterlidir.

Bebeğinizle oynayın
Bebeğinizin oyun başlatma girişimlerine cevap verin. Bebeğinize ilgisini çekebilecek çeşitli nesneler sunun. Oyuncakların pahalı oyuncaklar olması gerekmez.Bebeğiniz için evdeki malzemelerle de çok çeşitli oyuncaklar üretebilirsiniz. Örneğin evinizdeki malzemelerle oluşturacağınız dönenceler, çıngıraklar, makaralar, tencere ve tavalar ve kutular gibi. Bebeğinizin ellerini ve zihnini kullanmayı keşfetme çabalarını teşvik edin.

Bebeğinize kitap okuyun
4 aylık bir bebek bile kitaptaki resimlere bakmaktan hoşlanır. Dergilerden ilginç resimleri keserek boş bir deftere yapıştırabilir ve bebeğiniz için güzel bir yapıştırma kitabı oluşturabilirsiniz. Bebeğinizle birlikte aile albümünüze bakabilirsiniz. 8 aylıktan itibaren bebeğinize öyküler okumaya başlayabilirsiniz.

Bebeğinize dünyayı gösterin
Bebeğin deneyimlerini zenginleştirin. Yaprakları, bulutları, yıldızları, gökkuşağını gösterin. Küçük çocuğunuza gördüklerini ve yaşadıklarını tarif etmesinde yardımcı olun. Unutmayın, gördüğümüz veya yaptığımız herşeyin bir ismi vardır.

2 yaşından itibaren başka çocuklarla bir arada olma fırsatı sağlayın
Kreşe gitmiyorsa bir oyun grubu oluşturmayı ya da mevcut bir oyun grubuna katılmayı düşünebilirsiniz. Çocuklar özellikle de başka insanlarla geçinebilmek olmak üzere birbirlerinden önemli dersler öğrenirler.

4-5 yaşından önce formal eğitimden kaçının
Bazı çevreler çocukların akademik (zihinsel) gelişimini aşırı ölçüde vurgulamaktadırlar. Özel dersler, bilgisayar programları ve kurslar yoluyla “süper çocuk” yaratma girişimleri küçük çocuklar üzerinde gereğinden fazla baskı oluşmasına neden olabilir ve öğrenmeye karşı ilgilerini yitirmelerine yol açabilir.
Eski usul yaratıcı oyunlar ve kendiliğinden (spontane olarak) gerçekleşen öğrenme ilerideki akademik uğraşlar için gerekli zemini hazırlar ve yaşamın ilk yıllarında çok daha yararlıdır.

Ne zaman doktora başvurmalısınız?
Her çocuğun gelişim hızı farklı olmakla birlikte, bazı gelişimlerin belirli zamanlarda gerçekleşmemesi durumunda doktora danışılması ve herhangi bir sorunun olup olmadığının belirlenmesi gereklidir.

Konuşma ve işitme
3 aylıkken sesli harflerin tekrarı şeklinde sesler çıkarmıyorsa (agu yapmak)
9 aylıkken alçak seslere ya da fısıltılara başını çevirmiyorsa
12 aylıkken me-me, de-de gibi heceleri tekrar etmiyorsa
2 yaşına geldiğinde en az üç belirli kelimeyi kullanmıyorsa.

İnce motor becerileri
6 aylıkken iki elini birbirine dokundurarak elleri ile oynamıyorsa
12 aylıkken eline verilen yiyecekleri ağzına götürmüyorsa
18 aylıkken bardak kullanamıyorsa.

Kalın motor becerileri
6 aylıkken yattığı yerde dönemiyorsa
9 aylıkken desteksiz oturamıyorsa
9 aylıkken koltuk altlarından desteklenerek yere bastırıldığında ayakları üzerine ağırlığını vermiyorsa.
18 aylıkken geniş bir odada yardımsız olarak dolaşamıyorsa.