Güneş ışınları ve yapay ışık kaynaklarından elde edilen ultraviyole ışınlarının, insan cildi üzerinde pek çok faydanın yanısıra zararlı etkileri de bulunmaktadır.
Dr. Belma Bayraktar
Dermatoloji Uzmanı
Alınan bazı önlemler güneş ışınlarının cildimiz üzerindeki olumlu etkilerini artırırken olumsuz etkilerini de en aza indirmek için büyük faydalar sağlayacaktır. Koruyucu giysiler giymek, güneşten koruyucu gözlükler takmak, gölgeleri doğru kullanılmak, gün ortasında güneşte bulunma zamanını sınırlamak, güneşten koruyucu ürünleri kullanılmak dikkat etmeniz gereken en önemli noktalar...
Güneşin faydalı etkileri arasında; ciltte D vitamini üretiminde önemli rol oynaması, zararlı mikropları yok etmesi, ultraviyolenin tedavi ettiği bazı hastalıklar, insan psikolojisine olumlu etkisi, ısınma sayılabilir. Işık duyarlılığı tabloları, güneş yanıkları, deri yaşlanması, deri kanserleri, ciltte lekelenmeler, gözde lensin yaşlanması, katarakt oluşumu ise bilinen başlıca zararlı etkileridir. Özellikle çocukluk ve ergenlik başta olmak üzere bireylerin yaşamın her döneminde güneşten korunmaları gerekir. Ancak günümüzdeki popüler kozmetik anlayış nedeniyle güneş banyoları ve solaryumlar toplumlarda büyük ilgi görmektedir. Çoğu birey yaşamı boyunca gereken toplam ultraviyole miktarının çoğunu 20 yaşına kadar almış olduğundan, çocukluktan başlayarak güneş ışınlarına maruz kalmayı azaltacak davranış değişikliklerinin yerleşmesine yönelik toplum eğitimi şarttır.
Koruyucu giysilerin ve güneş gözlüklerinin
kullanılması:
En iyi mekanik korunmayı giysiler sağlayabilir. Baş çevresini yaklaşık 10 cm genişliğinde çevreleyen, hafif dokulu, plastik, geniş kenarlı şapkalar bütün yüz ve boynu korur. Özelikle ultraviyole koruma içeren giysiler tercih edilmelidir. 15 koruma yaklaşık yüzde 93 oranında koruma sağlar. Ultraviyole koruma açısından gözenek sayısı, dokumanın tipi, rengi, ağırlığı ve kalınlığı gibi bazı parametreler önem kazanır. Beyazlatılmış pamuk, krep, viskon ve yapay ipek ultraviyole ışınlarından korunmada geçirgen olmaları dolayısıyla önerilmez. Ağartılmamış pamuk ve ipek gibi materyaller ultraviyole ışınlarını en iyi şekilde yansıttıkları veya absorbe ettikleri için ideal seçimlerdir. Koyu renkler açık renklerden daha fazla koruma sağlar. Giysinin gerilme, ıslanma, yıkama ve ütülenmesi koruma değerini değiştirir.
Gölgelerin doğru kullanılması:
Güneş ışınını yansıtan su, çimen, kum, kar ve buzlanma etkisi ultraviyole
indeksini etkiler. Güneşli günlerde dış ortamda gölge aranmalı, şemsiye gibi
fiziksel bariyerler kullanılmalıdır. Son zamanlarda ev ve otomobil camlarına
yapıştırılabilen ultraviyoleyi bloke eden koruyucu akrilik film veya camlar
üretilmektedir. Foto yaşlanmanın önlenmesinde bu ürünlerden yararlanılabilir.
Gün ortasında güneşte kalma süresinin sınırlanması
Ultraviyole ışınlarının yarısı yazın öğlen vakti -dört saat- boyunca yeryüzüne
ulaşır. Güneşin en zararlı olduğu 10:00-14:00 saatleri arasında güneş
maruziyetinden kaçınmak foto yaşlanmayı yavaşlatır.
Güneşten koruyucu ürünlerin kullanılması
Güneşten koruyan ürünler Amerikan Sağlık Dairesi (FDA) tarafından minimal koruma faktör 4-12, orta derecede koruma 12-30, yüksek koruma 30 ve üstü olarak 3 kategoride sınıflanmıştır. Yüksek faktörlü koruyucuların foto yaşlanmayı engellediği, düşük faktörlülerinse kısmi etkili olduğu bildirilmiştir. Güneş koruyucuların doğru kullanılmaması durumunda beklenen etki gerçekleşmez. Yeterli miktarda uygulanmadıklarından terleme, yüzme, ovalayarak silme gibi çevresel faktörler nedeniyle etki azalmaktadır.
Güneşten koruyucu ürün kullanımında dikkat edilmesi gereken noktalar:
- Koruma faktörü en az 15 olmalıdır
- Güneşe çıkmadan 15-20 dakika önce kuru deriye uygulanması gerekir
- Her 2 saatte bir tekrarlanmalıdır
- Deri eşit miktarda kaplanmalı, arada yamalar kalmamalıdır
Güneşin her cilt tipine göre etkisi farklı mıdır?
Güneşin farklı ciltlere ve ten renklerine karşı etkisi farklıdır. Deri tiplerine göre sınıflama yaparsak:
Tip 1- Daima güneş yanığı oluşur, asla bronzlaşmazlar. Beyaz deri (15-30
faktör arası koruyucu gereklidir).
Tip 2- Sıklıkla güneş yanığı oluşur, bazen bronzlaşma olur. Beyaz deri(15-30
faktör arası koruyucu).
Tip 3- Kolay bronzlaşır, nadiren yanarlar. Beyaz-açık kahverengidir(10-15
arası yeterlidir).
Tip 4- Hiç yanmaz, daima bronzlaşır, Akdeniz tipi; orta kahverengidir(6-10 arası yeterlidir).
Tip 5- Esmer deri. Tam bronzlaşma(4-6 arası koruma faktörü yeterlidir).
Tip 6- Siyah deri, zenci(Gerek yok).
Tip 1 ve 2 olan kişiler hiçbir zaman uzun süreli güneş banyosu yapmamalı, küçük yaşlardan itibaren güneş koruyucu krem kullanma günlük alışkanlık haline getirilmelidir.
Güneş kremlerinin korunmada yeri nedir?
Güneşten koruyucu ürünler hem ultraviyole A, hem de ultraviyole B’ye karşı koruyucu olarak düzenlenmiştir. Fiziksel ve kimyasal olarak gruplandırılırlar. Minimal koruma 2-12 faktör arası, orta derecede koruma 12-30 faktör arası, yüksek koruma 30 ve üzeridir. Güneşten koruyucu preparatlar güneşten korunmada altın standart olarak kabul edilmesine rağmen son zamanlarda doğru kullanılmamaları nedeniyle beklenen etkiyi sağlamadıkları bildirilmektedir. Ürün santimetrekareye 2 mg. olarak sürülmelidir. Az sürülürse koruma oranı düşecektir. Güneşten koruyucu preparatlarda etkinlik açısından ter, su ve egzersiz esnasında deride kalabilmelerini sağlamak en önemli sorun olarak görülmektedir. En popüler olanları krem ve losyonlardır. Kremler losyonlara göre daha iyi koruma sağlar. Fakat yağ bazlı olanlar sivilce yapabilir. Daha az yağlı su ve alkol bazlı koruyucularda etki azalır ve iritasyon artar. Stikler dudaklar için uygundur. Jeller stabil değildir ve suya dayanıklılığı azdır. Köpük ve kuru sprey formlarında koruma yüksektir. Bu ürünler özellikle çocuklarda tercih edilmelidir. 6 aydan küçük bebeklerde allerjik reaksiyon ve
iritasyon nedeniyle koruyucudan ziyade şapka, şemsiye ve diğer fiziksel
yöntemlere başvurulmalıdır.
Saçlar güneşten olumsuz etkilenir mi?
Son zamanlarda saç ve saçlı deri koruması için koruyucu içeren spreyler
geliştirilmiştir. 15 faktör içerikli saç koruyucular saçların güneşten
kuruması ve hasar görmesini önler. Ayrıca Aloa Vera, Pantenol, Vitamin E ve C ihtiva ederler. Bunun yanında şapka kullanımı da saçların korunmasında faydalı olacaktır.
Boyalı ya da boyasız saçın güneşten gördüğü zarar farklı mıdır?
Boyalı saç zaten bir miktar hasar gördüğü için güneşten olumsuz etkilenir.
Güneşten koruma yanında nemlendiricili ve vitaminli saç bakım kremlerinin
kullanımı faydalı olacaktır. Evde saç maskelerinin uygulanması pratik çözüm
olabilir. Örneğin bir miktar badem yağı içine E vitamini ve Bepantene
ampuller katılarak uygulanacak saç maskeleri faydalı olacaktır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder